AI w pisaniu doktoratu? Jeszcze do niedawna było to nie do pomyślenia. Tymczasem sztuczna inteligencja coraz śmielej wkracza do świata akademickiego. Coraz więcej doktorantów korzysta z narzędzi takich jak ChatGPT, Grammarly czy DeepL, licząc na to, że pomogą im napisać, poprawić lub przetłumaczyć fragmenty pracy naukowej.
Jednak w praktyce granica między „wsparciem” a „zafałszowaniem sensu” bywa bardzo cienka.

Niedawno pracowałam nad redakcją językową doktoratu z pedagogiki napisanego przez osobę niepolskojęzyczną. Autor korzystał z pomocy ChatGPT, by poprawić język i styl pracy. Efekt? Tekst był poprawny gramatycznie, ale pełen nieścisłości i błędów merytorycznych.

To doświadczenie pokazało, że AI w pisaniu doktoratu jest świetnym narzędziem wspierającym, ale nie może zastąpić redaktora i korektora z doświadczeniem akademickim.

Jak ChatGPT pomaga w pisaniu pracy naukowej

Nie ma sensu demonizować sztucznej inteligencji – dobrze użyta potrafi zaoszczędzić czas i pomóc uporządkować myśli.
Oto kilka obszarów, w których AI może rzeczywiście się przydać doktorantom:

Porządkowanie struktury tekstu – ChatGPT może pomóc w zaplanowaniu rozdziałów, stworzeniu konspektu czy listy zagadnień, które warto omówić.
Parafrazowanie i upraszczanie języka – dla osób piszących po polsku jako drugim języku, AI może pomóc w uproszczeniu zdań lub poprawieniu płynności wypowiedzi.
Weryfikacja spójności i powtórzeń – narzędzia oparte na AI dobrze wychwytują nadmiarowe fragmenty lub niespójne połączenia logiczne.
Pomoc w stylu akademickim – modele językowe potrafią dopasować styl wypowiedzi do bardziej naukowego rejestru – o ile użytkownik potrafi precyzyjnie formułować polecenia.

Kiedy AI zawodzi – czyli co poszło nie tak

W przypadku doktoratu, nad którym pracowałam, autor chciał „wygładzić” język pracy, używając ChatGPT do redakcji poszczególnych rozdziałów. Problem w tym, że model:

błędnie interpretował terminy naukowe z pedagogiki, np. „edukacja nieformalna” tłumaczył jako unstructured learning, co zniekształcało sens całych akapitów;
zmieniał logikę argumentacji, upraszczając zdania kosztem znaczenia;
dodawał nieistniejące związki przyczynowo-skutkowe, których autor nigdy nie napisał;
stosował zbyt „ładny” język, który brzmiał naturalnie, ale był nienaukowy i nieprecyzyjny.

Po kilku takich poprawkach autor nie był już pewien, które fragmenty odzwierciedlają jego myśl naukową, a które są „interpretacją” sztucznej inteligencji.

Dlatego redakcja językowa doktoratu musiała objąć nie tylko poprawę języka, ale też przywrócenie merytorycznej spójności tekstu.

Dlaczego redaktor jest wciąż niezastąpiony

Sztuczna inteligencja działa w oparciu o wzorce językowe – nie rozumie kontekstu badań, teorii ani metodologii.
Redaktor naukowy natomiast:

rozpoznaje sens i intencję autora,
zna terminologię z danej dziedziny,
potrafi zachować styl akademicki bez utraty autentyczności,
wychwytuje subtelne błędy, które AI przepuści (np. niepoprawne użycie aspektu czasownika, złe rekcje, błędy logiczne).

AI może być szybka, ale redaktor jest dokładny i odpowiedzialny. Zwłaszcza w pracy naukowej, gdzie każde słowo ma znaczenie.

Jak mądrze korzystać z AI przy pisaniu rozprawy doktorskiej

Nie chodzi o to, by zrezygnować z pomocy sztucznej inteligencji. Warto jednak znać granice jej możliwości.
Oto kilka zasad bezpiecznego korzystania z AI w pisaniu doktoratu:

Nie powierzaj AI całych rozdziałów – lepiej użyć jej do drobnych poprawek lub streszczeń, nie do tworzenia treści merytorycznej.
Zawsze weryfikuj tłumaczenia terminów – modele językowe często wybierają najbliższy sens, niekoniecznie ten poprawny naukowo.
Używaj AI jako asystenta, nie autora – traktuj ChatGPT jak pomocnika – nie jak współautora tekstu.
Oddaj tekst do profesjonalnej korekty – redaktor z doświadczeniem w pracach naukowych pomoże wyłapać błędy, które „ładny” język AI maskuje.

Podsumowanie

Sztuczna inteligencja to potężne narzędzie dla doktorantów – o ile korzysta się z niej świadomie.
ChatGPT w pisaniu pracy naukowej może poprawić styl, strukturę i spójność tekstu, ale nie zastąpi człowieka, który rozumie sens badań i język nauki.

Redakcja językowa i korekta to nie tylko poprawa błędów – to proces przywracania tekstowi klarowności, logiki i precyzji.
Dlatego najlepsze efekty daje synergia: AI jako wsparcie techniczne, a doświadczony redaktor jako gwarant jakości.

Jeśli pracujesz nad rozprawą doktorską, artykułem naukowym lub raportem badawczym i chcesz, by Twój tekst brzmiał naturalnie, poprawnie i profesjonalnie — skontaktuj się ze mną.

Oferuję redakcję i korektę językową tekstów naukowych, również tych pisanych po polsku przez autorów obcojęzycznych.